Σχόλιο για τις προτάσεις εκπαιδευτικής παρέμβασης του ΙΕΠ για τον πόλεμο

 της Αιμιλίας Τσαγκαράτου,

 

Το Υπουργείο Παιδείας μέσω του ΙΕΠ έστειλε την προηγούμενη εβδομάδα στις σχολικές μονάδες «προτάσεις σχετικά με την υποστήριξη της εκπαιδευτικής κοινότητας εν μέσω πολέμου».

Η κυβέρνηση μέσω αυτής της παρέμβασης έχει πολλαπλή στόχευση. Από τη μια, να πουλήσει «ευαισθησία» για ένα θέμα που γνωρίζει ότι πράγματι απασχολεί πολύ τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και την κοινωνία. Από την άλλη, χωρίς φυσικά να το διατυπώνει με σαφήνεια στις εν λόγω οδηγίες, γιατί θεωρεί ότι η αφήγησή της και η πολιτική της παρέμβαση σε σχέση με τον πόλεμο είναι «από τη σωστή πλευρά της ιστορίας». Άρα θεωρεί ότι και οι εκπαιδευτικοί θα συστρατευτούν με αυτήν. Τέλος, θέλει να οριοθετήσει τη συζήτηση

μέσα στα πλαίσια που η ίδια επιθυμεί. 

Αυτό φαίνεται από τις πρώτες γραμμές της εγκυκλίου, όπου παρατίθεται απόσπασμα από την ιδρυτική πράξη της UNESCO: «Επειδή οι πόλεμοι αρχίζουν στο νου των ανθρώπων, γι’ αυτό στο νου των ανθρώπων πρέπει να οικοδομήσουμε την προστασία της Ειρήνης». Οι πόλεμοι λοιπόν είναι αποτέλεσμα κάποιων «κακών σκέψεων» που γεννιούνται στο μυαλό των ανθρώπων. Δεν υπάρχουν αιτίες υλικές, κοινωνικές, πολιτικές.

Είναι αλήθεια ότι δύσκολα μπορεί κάποιος να διαφωνήσει με τη διαπίστωση ότι τα παιδιά «βλέποντας τις εικόνες σε πραγματικό χρόνο, νιώθουν ανασφάλεια και φόβο». Περισσότερο ίσως από άλλες φορές. Και αυτό γιατί ζούμε σε μια διαφορετική εν πολλοίς κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα από αυτήν που ζούσαμε σε περίοδο άλλων πολεμικών συγκρούσεων, όπως αυτή της Γιουγκοσλαβίας. Ο φόβος του πολέμου έρχεται να προστεθεί στον φόβο για την πανδημία και για την καθημερινή επιβίωση ως αποτέλεσμα του κοινωνικού πολέμου που διεξάγεται με μεγαλύτερη ένταση το τελευταίο διάστημα απέναντι στους εργαζόμενους και στη νεολαία. Η συζήτηση στα σπίτια των παιδιών μας για τον πόλεμο γίνεται μαζί με τη συζήτηση για το ρεύμα, τη βενζίνη , το φυσικό αέριο, την ακρίβεια.

Οι μαθητές/τριες μας, ακόμα και οι μικρότεροι/ες, αναζητούν τις αιτίες, μπαίνουν στη συζήτηση πιο «υποψιασμένα»: ο ρόλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, τα οικονομικά συμφέροντα, οι ανταγωνισμοί, ο ρόλος της κυβέρνησης, τίθενται από τα ίδια τα παιδιά. Το ΙΕΠ μας καλεί «να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε έντονα φορτισμένες λέξεις που προκαλούν φόβο και ανησυχία». Μόνο που ο μεγαλύτερος φόβος προκαλείται από τις πράξεις. Ο μεγαλύτερος φόβος δημιουργήθηκε στα παιδιά – και στους γονείς τους – από την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, όπως και οι εικόνες του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης με τα δεκάδες τανκς. Τα παιδιά μας κατανοούν ότι γινόμαστε «πεδίο βολής φτηνό».

Επίσης μια νέα πραγματικότητα είναι το γεγονός ότι στις τάξεις μας υπάρχουν προσφυγόπουλα θύματα άλλων πολέμων, που συγκρίνουν τη στάση της «πολιτισμένης» Δύσης απέναντί τους με τη στάση της απέναντι στους Ουκρανούς πρόσφυγες – μια στάση βέβαια που μένει να αποδειχθεί αν θα παραμείνει τέτοια, ήδη το κεφάλαιο βλέπει στο πρόσωπό τους φτηνό εργατικό δυναμικό. Στις τάξεις μας υπάρχουν μαθητές μεταναστόπουλα από την Ουκρανία και τη Ρωσία, που δίνουν άλλο τόνο στη συζήτηση και θέτουν αμείλικτα τα ερωτήματα.

Μέσα λοιπόν σε αυτό το πλαίσιο, το εκπαιδευτικό υλικό που προτείνεται από το ΙΕΠ είναι τα εξής δύο: τα διδακτικά βιβλία και τα εργαστήρια δεξιοτήτων! Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι το Ινστιτούτο απλά ήθελε «να βγάλει την υποχρέωση» χωρίς να το βασανίσει και πολύ. Πιθανά να είναι και αυτό μια πλευρά. Όμως το μήνυμα που κυρίως δίνεται είναι ότι «νόμιμο» και «χρήσιμο» υλικό είναι μόνο αυτό που έχει τη σφραγίδα του Υπουργείου Παιδείας και των εταιρειών, φορέων, θεσμών με τους οποίους συνεργάστηκε για να παράξει το υλικό των εργαστηρίων δεξιοτήτων. Η πραμάτεια πρέπει να διαφημίζεται. Η «καινοτομία» πρέπει να προωθείται. Για πάσα νόσο.

Όσο για τα «ποικίλα παραδείγματα» που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε «από τη σχολική ζωή» για να πούμε ότι « η βία δεν αποτελεί λύση σε καμία περίπτωση» τι να πει κανείς….Εκτός αν το ΙΕΠ και το Υπουργείο Παιδείας θεωρούν ότι τα σχολεία μας είναι πεδία μαχών.

Ευτυχώς, οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί της πράξης, δεν έχουμε ανάγκη τις οδηγίες του ΙΕΠ για να μιλήσουμε στους μαθητές μας για τον πόλεμο. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, έχουμε πλούσια εμπειρία συζήτησης και δράσης για όλα τα σοβαρά θέματα που απασχολούν την κοινωνία και τη νεολαία, όπως ο ρατσισμός, ο φασισμός, η προσφυγιά. Πολλά πρωτοβάθμια σωματεία έχουν συγκεντρώσει πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό, έχουν αναπτύξει δράσεις, έχουν πάρει πρωτοβουλίες.

Αν όμως έχει αξία χρήσης η παρέμβαση στους μαθητές και στις μαθήτριές μας, αυτή είναι να τολμάμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η συζήτηση για τις υλικές, κοινωνικές, πολιτικές αιτίες του πολέμου δυνητικά οδηγούν σε δρόμους αναζήτησης και αμφισβήτησης, που θα τροφοδοτούν τη συζήτηση και για τους τρόπους αντίστασης και ανατροπής. Θα οδηγήσουν στη γνώση ότι ο καπιταλισμός αναζητά ανάσα και μέσω των πολεμικών συγκρούσεων στα πλαίσια των οικονομικών ανταγωνισμών και συμφερόντων. Και αυτή είναι μια γνώση επικίνδυνη. Για την κυβέρνηση και την εξουσία. 

Πηγή: https://selidodeiktis.edu.gr/